2 augustus 2018
Te oud en te lelijk?
“Stel dat je morgenochtend niet zou hoeven nadenken over je kleding, zou je dan dameskleding kiezen, of toch je gewone broek met shirt?” We liggen in bed en hebben net onze e-readers weggelegd en de leeslampjes uitgedaan. Het is nog warm en benauwd in de slaapkamer, na de zoveelste zomers warme dag. Ik lig op mijn rug met mijn handen onder mijn hoofd en staar naar het plafond. Koen ligt op zijn zij, met zijn rug naar me toe.
“Dameskleding.” Zijn antwoord komt snel en gedecideerd. Het is wel het antwoord dat ik verwacht had. Het is ook een antwoord dat niet te rijmen is met de stelligheid waarmee Koen zegt dat af en toe verkleden, achter gesloten deuren, voldoende is. Dat zeg ik, voorzichtig.
“Het is te laat, dan had ik veel eerder die keuze moeten maken”, de stelligheid klinkt iets minder hard door in Koens stem. “Ik ben te oud en te lelijk.”
Het is een zinnetje vol zelfspot dat Koen in het leven heeft geroepen toen het niet wilde lukken om een nieuwe baan te vinden nadat hij een paar jaar geleden ontslagen was, na meer dan twintig jaar dienstverband als bouwkundig architect. Het komt hem nu weer goed van pas. We lachen erom, maar ik besef dat het pijn doet. Om op straat te worden gezet nadat je jarenlang al je tijd en al je passie in je werk hebt gestopt. En veel meer nog om meer dan vijftig jaar de rol van man te moeten spelen, terwijl je in het diepste geheim weet dat je altijd al een vrouw bent geweest.
“Ik zal altijd een vrouw met een kras blijven.” Koen ligt nu , net zoals ik, op zijn rug. Hij kijkt me niet aan, maar staart voor zich uit. Die kras is ook niet nieuw voor me. “Mijn stem kan nooit meer gaan klinken als die van een vrouw. En dat is nog maar één ding.” Koen heeft zich meer in het onderwerp verdiept dan hij heeft laten blijken.
Vrouwelijke hormonen veranderen niets aan een mannenstem die al helemaal ontwikkeld is. Een lage stem blijft dus laag, maar met logopedie is het wel mogelijk een vrouwelijke manier van spreken aan te leren. Daarbij is de toonhoogte niet het belangrijkste aspect; een vrouwelijke klank heeft meer te maken met stembuigingen (melodie), het gebruik van de klankkast (resonantie) en uitspraak. Overigens wordt bij transgender mannen de stem meestal wel lager onder invloed van mannelijke hormonen.
Ik knip mijn leeslampje weer aan en draai me op mijn zij om Koen aan te kunnen kijken.
“Misschien heb ik liever een vrouw met een kras dan een diep ongelukkige – en chagrijnige – man.” Dat meen ik, althans op dit moment. Natuurlijk heb ik geen idee hoe het zal zijn om samen te leven met Koen als vrouw. Wat ik wel weet, is dat de afgelopen jaren zo nu en dan, steeds vaker, de spanning oploopt. Inmiddels weet ik dat die spanning ontstaat als bij Koen het gevoel van onvrede met zijn lichaam toeneemt, en dat dit genderdysforie heet.
Om die dysforie te beteugelen, heeft Koen af en toe de ruimte nodig om zich te uiten. Zonder het expliciet uit te spreken, organiseer ik die ruimte soms. Door er een keer op uit te gaan met een vriendin, bijvoorbeeld. Of door met Floor een moeder-dochterweekend door te brengen in een stad. Zo hebben Floor en ik afgelopen jaar het carnavalsweekend in Haarlem doorgebracht. Om te ontsnappen aan het carnavalsgedruis. Omdat we het samen gezellig hebben tijdens zo’n weekend met ons tweeën, maar ook om Koen de ruimte te geven om zich twee dagen lang te hullen in dingen voor dames. Een gezellige selfie van ons met ontbijt vanuit onze Bed & Breakfast krijgt tijdens zo’n trip als reactie steevast een foto van Koens broodjes op een bord. Geen glimp van zijn gezicht of kleding te ontdekken: iets wat mij altijd meteen opviel, maar waar Floor waarschijnlijk niet eens over nadacht, omdat ze tot voor kort geen weet had van de geheime garderobe van haar vader. Het enige wat haar wel altijd heeft bevreemd, is dat haar vader zijn benen en armen altijd gladgeschoren heeft, bekende ze laatst. Wat als die garderobe de kast uit kan en die gladgeschoren benen ieder gewenst moment de felbegeerde panty’s konden dragen?
Koen ligt nog steeds op zijn rug en reageert niet echt op mijn laatste opmerking. Voorlopig zal ik het moeten doen met mijn ongelukkige en chagrijnige man. Een man die veel heeft om over na te denken, nu zijn genderdysforie enigszins bespreekbaar is. Voor nu laat ik het rusten. Het gesprek is geopend, het kan ieder moment hervat worden en het hoeft vandaag niet helemaal gevoerd te worden. Ik knip mijn nachtlampje uit, geef Koen een kus en wacht tot de slaap me komt halen.
Mooi beschreven hoe de onzekerheid van jullie in het hele proces naar een complete wending groeit. Dankzij de ruimte die jij met Floor aan Koen geven en die op zijn beurt subtiele antwoorden stuurt.
Mooi hoe jij hier op reageert. Ik voel mij ook zoals Koen maar heb niet iemand zoals jij aan mij zij
Ik geloof dat trouw blijven aan jezelf belangrijk is, Isabelle. Dan heb je altijd jezelf aan je zij. En hopelijk zijn er dan wel mensen om je heen die naast je gaan staan en je – net zoals ik – alke geluk gunnen.
Terzijde: inmiddels hebben we het natuurlijk over Kim als het over mijn partner gaat.